در این دنیا هر خوردنی ترشی که طعم دهانمان را عوض کند و با ذائقه‌مان سازگار شود، می‌تواند برایمان هوس‌انگیز باشد. چغاله و گوجه‌سبز از این دست خوردنی‌هاست که دیدن و حتی فکرش هم باعث تراوش غدد بزاقی و شیره معدی میشود.
البته برخی هم میوه‌های ترش بخصوص گوجه‌سبز را نمی‌خورند چون می‌گویند تا جویده و راهی حلق و مری شود کلی قیافه‌مان را به هم ریخته و درهم می‌کند و موجب خنده اطرافیان میشود.
اما همواره این پرسش را دارند که میوه کال چه خاصیتی دارد؟ ترشی چغاله و گوجه‌سبز برای دستگاه گوارش مضر نیست؟ چغاله، میوه چه درختی است؟ این‌که می‌گویند گوجه‌سبز فشار و چربی خون را تنظیم می‌کند، صحت دارد؟ این درست است که چغاله‌های تلخ سیانور دارد؟ چرا گفته میشود گوجه‌سبز را با نمک بخورید؟
لازم است بدانید همه میوه‌های کال و نارس در مقایسه با میوه‌های رسیده خاصیت درمانی و تغذیه‌ای پایین‌تری دارند. برای درک بهتر، یک مثال جالب می‌زنیم. میوه کال همچون جنین نارس انسان است که اگر زودتر از موعد پا به عرصه وجود بگذارد، به دلیل کامل نبودن ارگان‌های حیات بخش بدن، کارایی و عملکرد لازم را ندارد. نوبرانه‌ها نیز چون هنوز نارس‌اند و برای کامل‌شدن به زمان نیاز دارند، خواص تغذیه‌ای و شیرینی لازم را نداشته و ترش و کم‌کالری هستند.
البته ترشی آنها لاغرکننده نیست. در حقیقت چون میوه هنوز به تکامل لازم نرسیده، کالری‌ای را که بخواهد موجب اضافه‌وزن شود وارد بدن نمی‌کند و در اصل چاق‌کننده نیست. البته این دو نوبر در نوع خود مقداری کلسیم و آهن گیاهی و برخی ویتامین‌ها را دارند و تا حدودی از ویژگی‌های درمانی برخوردارند.
خطر چغاله‌های تلخ
چغاله میوه کالی است که قشر خارجی آن سبز رنگ و پوشیده از کرک و داخل آن لایه‌ای سفید و نرم وجود دارد که مغز آبکی و نازکی را در خود نگهداری می‌کند. این میوه تنها در فصل بهار آن هم در مدت زمان کوتاهی خودی نشان می‌دهد و ناگهان وارد مرحله تکامل شده و پوسته سبز بیرونی‌اش سفت و سخت و دندان‌شکن میشود. چغاله می‌تواند متعلق به میوه هلو، زردآلو و بادام باشد.
اما بد نیست بدانید چغاله هلو و زردآلو در مقایسه با چغاله بادام بافت سفت و سخت‌تری دارد و اگر موفق شوید با دندان‌های نیشتان آن را خرد و سپس آسیاب کنید می‌فهمید که اصلا به خوشمزگی و تردی چغاله بادام نیست و از طرفی تلخ و گس است.
نکته قابل توجه آن‌که چغاله زردآلو، هلو و بادام اگر تلخ باشد بدون شک حاوی مقادیری سیانور است که مصرف زیاد آن موجب مسمومیت میشود و سمیت چغاله هلو و زردآلو می‌تواند بیشتر باشد. هم‌اکنون بیشترین محصولی که در بازار عرضه میشود چغاله بادام شیرین است. جالب است بدانید با آن‌که مغز بادام از نظر طب سنتی گرم و تر است، اما چغاله آن طبع سردی دارد و زیاده‌روی در مصرف آن موجب سردرد، دل پیچه، تهوع، اسهال، ترشح بیش از حد بزاق و رخوت میشود.
بهبود گرفتگی عضلات با چغاله
اما چرا می‌گوییم چغاله تا حدودی خاصیت درمانی دارد؟ چغاله غنی از کلروفیل است. کلروفیل رنگدانه‌ای سبزرنگ است که در مسیر گوارشی به جذب منیزیم کمک می‌کند. منیزیم یکی از املاح مفیدی است که نقش بسزایی در کمک به انقباض و انبساط عضلات و رفع اسپاسم دارد. در نتیجه چغاله می‌تواند تا حدی سبب بهبود گرفتگی عضلات شود. در ضمن ترکیبات اسیدی چغاله در حدی نیست که بخواهد به بافت معده صدمه بزند. البته چغاله چون فیبر سفتی دارد، اغلب هضم سنگینی داشته و بهتر است سالمندان از خورش یا ترشی آن استفاده کنند.
این هشدار را جدی بگیرید
به افرادی که به طراوت و تمیزی ظاهری چغاله‌هایی که از سوی دستفروشان عرضه میشود، اعتماد می‌کنند و این میوه را نشسته می‌خورند، هشدار می‌دهیم، چغاله از آن میوه‌هایی است که اغلب دوره گردان برای تازه ماندن و از بین بردن کرک سطح میوه آن را در آب‌های آلوده همچون آب جوی یا چاه خیس کرده و مدام سطح میوه را با ابر یا اسفنج‌های خیس آلوده‌تر از این آب‌ها مرطوب می‌کنند که می‌تواند عامل بروز بیماری‌های گوارشی بویژه حصبه باشد. حصبه نوعی عفونت گوارشی است که اغلب، کودکان و افراد بالای شصت سال را که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند درگیر کرده و نشانه‌های آن کاهش شدید آب و املاح بدن، سوراخ‌شدن روده‌ها، خونریزی دستگاه گوارش، عفونت استخوان و هپاتیت است. این موضوع در مورد گوجه‌سبز هم صدق می‌کند.
ریز یا درشت گوجه بخورید
این روزها گوجه‌سبز پای ثابت ظروف میوه اغلب خانواده‌هاست و اگر هم به باغات و مناطق کوهستانی اطراف شهر سری بزنید، آلوچه‌های وحشی ریزی را خواهید دید که ترشی آن نفستان را بند می‌آورد. اما علت طعم متفاوت، تردی، سفتی، درشتی یا ریزی انواعی از گوجه‌سبزها در چیست؟ این موضوع بستگی به گونه گوجه دارد. در واقع گوجه‌سبز میوه کال آلو است که ممکن است از نوع آلو زرد، آلو جنگلی، آلو سیاه، آلو بخارا و آلو برقانی باشد و انواع ریز آن مربوط به آلوچه‌های کال وحشی است و انواعی که درشت تر است بیشتر در اطراف مشهد کشت میشود و لازم است بدانید انواع گوجه‌سبز از نظر میزان مواد مغذی با هم برابری می‌کند.
گوجه از چغاله بسیار ترش‌تر است و طبع سردتری دارد و بسیاری از شمالی‌های خوش خلق کشورمان با این میوه همراه انواعی از سبزی‌های کوهی که طبع گرمی دارد خورشت و آش بی مثالی می‌پزند که هرچه ترش‌تر باشد برای مبتلایان به نقرس و اسیداوریک بالا و کسانی که از حرارت کبد و گرمی هوا کلافه‌اند مناسب‌تر است.
اثرات منحصر به‌فرد گوجه‌سبز
گوجه‌سبز اثرات منحصر به‌فردی دارد. این میوه چون حالت اسیدی دارد می‌تواند تا حدودی رسوبات عروق را حذف کرده و موجب کاهش چربی خون شود و در نتیجه برای افراد مبتلا به تصلب شرایین مفید است.
همچنین به دلیل پتاسیم بالایی که دارد از طریق پرادراری نه تنها سدیم را دفع و از التهاب بافت‌ها و فشار خون بالا می‌کاهد، بلکه به کارکرد بهتر کلیه‌ها و پاکیزگی مجاری ادرار منجر میشود و هر چه ترش‌تر باشد ضمن این‌که ویتامین C بالاتری دارد برای افراد مبتلا به نقرس و رماتیسم مفیدتر است.
این میوه چون اسید زیادی دارد به افرادی که اسید معده‌‌شان زیاد ترشح میشود یا زخم‌معده و اثنی‌عشر دارند، توصیه نمی‌شود و کسانی که معده حساسی دارند بدانند با مصرف گوجه‌سبز دچار سوءهاضمه و نفخ می‌شوند و بهتر است کودکان زیر شش سال از گوجه‌سبز کمتر استفاده کنند.
بد نیست بدانید خوردن گوجه‌سبز با نمک یا دلال شمالی‌ها که مخلوط خوشمزه‌ای از سبزی‌های محلی و نمک است، از اثرات مخرب اسید آن می‌کاهد. البته فکر نکنید چون گفتیم با گوجه‌سبز نمک بخورید، با این پودر سفید آشتی کرده‌ایم، بلکه هنوز منع‌ها و محدودیت‌های آن برای بیماران مستعد و خاص وجود دارد.
این را هم بدانید مصرف زیاد گوجه سبب حساسیت موقت دندان‌ها شده و نباید بلافاصله مسواک زد، چرا که موجب تخریب و تحلیل مینای دندان میشود.
نرگس جهانبخشی
