ریشه درخت بادام بسیار قوی است. این درخت می‌تواند حتی با کمی رطوبت نیز رشد کند. برگ‌های آن بیضی، باریک، نوک تیز و به رنگ سبز می‌باشد. گل‌های آن بسیار زیبا و به‌رنگ صورتی است. در اوایل بهار شکوفه‌های بادام ظاهر می‌شود.

به‌طور کلی دو نوع بادام وجود دارد:

۱. بادام شیرین (Sweet Almond)
۲. بادام تلخ (Bitter Almond).
میوه درخت بادام به‌صورت سفت می‌باشد که قشر خارجی آن سبز رنگ و پوشیده از کرک است که در داخل آن بادام با پوست سخت وجود دارد. در ابتدای تشکیل میوه پوشش خارجی سبز رنگ و گوشت‌دار است که پوشیده از کرک است و هنوز به‌درستی رشد نکرده که آنرا چغاله بادام Amandon می‌نامند که دارای خواص مخصوص می‌باشد. پس از رسیدن بادام به‌تدریج پوشش خارجی سبز رنگ خشک شده و پوست آن نیز سفت و سخت می‌شود و مغز بادام در داخل آن رشد کرده و آماده استفاده می‌شود.

مغز بادام بیضی شکل و مسطح بوده که یکطرف آن نوک تیز است. مغز بادام در داخل پوسته نارک قهوه‌ای رنگی می‌باشد که می‌توان آن را به کمک آب گرم از آن جدا کرد که مغز بادام سفید رنگ در داخل آن است.

مغز بادام شیرین و طعم ملایم و خوشمزه‌ای دارد و به سهولت از بادام تلخ تشخیص داده می‌شود. از کلیه قسمت‌های درخت بادام شیرین مانند شکوفه، برگ و میوه آن استفاده طبی می‌شود.
ترکیبات شیمیائی
بادام شیرین دارای ۵۰ تا ۵۵ درصد و بادام تلخ دارای ۴۰ تا ۴۵ درصد روغن می‌باشد. بادام همچنین دارای ۲۵ درصد مواد سفیده‌ای و دیاستازی به‌نام امولسین (Emulsine)، قند، صمغ، موسیلاژ و مواد معدنی می‌باشد. بادام تلخ دارای ماده مخصوصی (۱ تا ۳ درصد) به‌نام آمیگدالین (Amygdlin) می‌باشد که از اثر آب بر روی این ماده اسید سیانیدریک و آلدئید بنزوئیک (Aldehyde benzoic) و گلوکز حاصل می‌شود‌.

اسانس بادام تلخ (آلدئید بنزوئیک‌) در عطر سازی به‌کار می‌رود و همچنین از آن رنگ سبزی به‌نام مالاشیت Malachite درست می‌کنند‌. اسانس بادام تلخ به‌دلیل اینکه دارای اسید سیانیدریک است کمی تلخ می‌باشد‌. مقدار اسید سیانیدریک در بادام تلخ ۰۰۰۲۵/۰ درصد است.
  جدول مواد موجود در صد گرم مغز بادام‌ شیرین خشک‌شده


آب

۴/۷ گرم


انرژی

۵۹۸ کالری


پروتیئن

۱۸/۶ گرم


روغن‌های اشباع نشده

۵۴/۲ گرم


نشاسته

۱۹/۵ گرم


کلسیم

۳۲۰ میلی گرم


فسفر

۵۰۰ میلی گرم


آهن

۴/۷ میلی گرم


پتاسیم

۷۷۰ میلی گرم


ویتامین ب ۱

۰/۲۵ میلی گرم


ویتامین ب ۲

۰/۹ میلی گرم


ویتامین ب ۳

۳/۵ میلی گرم
  خواص داروئی
۱. بادام شیرین از نظر طب قدیم ایران کمی گرم و تر است.

۲. بادام ملین بوده و روغن بادام ضد یبوست است مخصوصاً از روغن بادام می‌توان رفع یبوست برای بچه‌ها استفاده کرد‌.

۲. بادام سینه را نرم می‌کند‌.

۳. شیر بادام برای رفع سرفه‌، ناراحتی حنجره و تنگی نفس مفید بوده و خلط‌آور است.

۵. بادام برای درمان زخم روده‌ها و مثانه و اسهال مفید است.

۵. بادام بوداده مقوی معده بوده و قابض است.

۷. بادام تقویت‌کننده نیروی جنسی است و تولید اسپرم را زیاد می‌کند.

۸. بادام را آسیاب کرده و با عسل مخلوط کنید برای درد کبد و سرفه مفید است.

۹. چغاله بادام لثه و ریشه دندان را تقویت می‌کند.

۱۰. چغاله بادام برای خشکی دهان مفید است.

۱۰. شکوفه بادام را دم کنید و به‌عنوان مسهل برای اطفال استفاده کنید.

۱۱. دم کرده پوست قهوه‌ای رنگ مغز بادام بهترین دارو برای تسکین درد و التهاب مجاری تنفسی است. (مقدار مصرف ۵ گرم در ۱۰۰ گرم آب)

۱۲. جوشانده برگ درخت بادام برای نارسائی کبد و کیسه صفرا مفید است.

۱۳. روغن بادام خواب‌آور است و بی‌خوابی را از بین می‌برد.

۱۴. برای صاف کردن سینه و نرم شدن روده‌ها و از بین بردن سرفه خشک باید روغن بادام را با شکر و کتیرا مخلوط کرده و بخورید.

۱۵. روغن بادام را با آب گرم مخلو ط کنید داروی خوبی برای رفع اسهال و دل‌پیچه بچه‌ها خواهد بود. ضمناً این مخلوط سنگ مثانه را خارج کرده و ادرار کردن را آسان می‌کند.

۱۷. برای درمان نقرس و رفع خمیدگی پیران، مهره‌های پشت را با روغن بادام چرب کنید.

۱۸. برگ تازه درخت بادام مسهل و ضد کرم است.

۱۹. برگ خشک شده درخت بادام قابض بوده و اسهال را از بین می‌برد.

۲۰. روغن بادام شیرین به‌دلیل خاصیت نرم‌کنندگی و ضد التهاب در کرم‌ها و پمادها به‌کار می‌رود.

۲۱. برای رفع بیماری‌های سینه، روغن بادام شیرین را با هموزن آن عسل و یک زرده تخم مرغ مخلوط کنید که به‌صورت خمیر یکنواختی درآید سپس به آن جوشانده گل ختمی اضافه کرده و یک قاشق چایخوری از آن را به فاصله هر سه ساعت بخورید.

۲۲. برای رفع خارش پوست بچه‌هائیکه که سرخک و مخملک دارند روغن بادام را در تمام سطوح بدن آنها بمالید خارش را تسکین می‌دهد.

۲۳. مالیدن روغن بادام بر روی پوست التهاب را رفع کرده و سوختگی را درمان می‌کند.

۲۴. روغن بادام اگزما را رفع می‌کند.

 خواص بادام تلخ

۱. بادام تلخ دارای اسید سیانیدریک است در مصرف آن باید نهایت دقت را به‌عمل آورد.

۲. مغز بادام تلخ از نظر طب قدیم ایران خیلی گرم و خشک است.

۳. بادام تلخ را آسیاب کرده و با سرکه مخلوط کنید ضماد خوبی برای سر درد می‌باشد همچنین مالیدن آن بر دور چشم برای تقویت بینائی مفید است.

۴. خوردن بادام تلخ برای تنگی نفس، سرفه و ورم ریه مفید است.

۵. بادام تلخ را با عسل بخورید کبد و طحال را تمیز می‌کند .

۶. برای رفع درد کلیه‌ها بادام تلخ را با نشاسته و نعناع بخورید.

۷. بادام تلخ را با عسل برای قولنج مفید است.

۸. برای از بین بردن سنگ کلیه و ناراحتی‌های کلیه‌، بادام تلخ را با شیره انگور مخلوط کرده و بخورید.

۹. اگر عادت ماهیانه خانم‌ها عقب می‌افتد بهترین طرز درمان آن قرار دادن شیاف بادام تلخ در مهبل است‌.

۱۰. برای از بین بردن لکه‌های صورت، بادام تلخ را پودر کنید و با سرکه مخلوط کرده و پمادی از آن درست کنید و روی پوست بمالید.

۱۱. پماد بادام تلخ برای درمان زخم‌های کهنه خارش و مخملک به‌کار می‌رود.

۱۲. پماد ریشه درخت بادام تلخ برای درمان انواع دردها مفید است.

۱۳. پماد ریشه درخت بادام برای پاک کردن طحال، کلیه و دفع کرم روده به‌کار می‌رود.

۱۴. دم کرده ریشه درخت بادام تلخ برای پاک کردن طحال، و دفع کرم روده به‌کار می‌رود.

۱۵. روغن بادام تلخ خاصیت مسهلی دارد.

۱۶. روغن بادام تلخ برای تنگی نفس، درد کلیه و خارج کردن سنگ مثانه مفید است.

۱۷. برای رفع زنگ زدن و صدا در گوش یک قطره از روغن بادام تلخ را در گوش بریزید.

۱۸. مالیدن روغن بادام تلخ روی صورت، لکه‌ها و چین و چروک را از بین می‌برد.

۱۹. روغن بادام تلخ ترک دست و پا را که از سرما ایجاد شده از بین می‌برد.

۲۰. آنهائی که مبتلا به اگزما هستند اگر از بادام تلخ خمیری درست کنند و از آن به‌جای صابون برای شستن نقاطی که مبتلا به اگزما است استفاده کنند به‌زودی بهبود می‌یابند.

۲۱. خمیر بادام تلخ برای رفع بوی بد پا و زیر بغل مفید است.

۲۲. روغن بادام تلخ برای درمان سیاه سرفه مفید است.
طرز استفاده
ـ روغن بادام:
برای به‌دست آوردن روغن بادام ، مغز بادام را پس از تمیز کردن و خشک کردن خرد می‌کنند و به‌صورت خمیر درمی‌آورند و سپس آن را تحت فشار قرار داده و روغن آن را استخراج می‌کنند‌. این روغن را فشار اول می‌نامند‌.

تفاله بادام را که از فشار اول باقیمانده تحت اثر حرارت و مواد شیمیائی قرار داده و روغن فشار دوم را به‌دست می‌آورند‌. به‌دلیل اینکه روغن بادام گران است معمولاً تقلب کرده و آن را با روغن‌های دیگر مانند روغن مغز هسته زردآلو و هلو مخلوط کرده و با روغن بادام می‌فروشند.

همانطور که گفته شد اگر روغن بادام تلخ یا مغز زردآلو و یا هلو تحت اثر آّب قرار گیرند اسید سیانیدریک و آلدئید بنزوئیک تولید می‌شود که سمی است بنابراین برای گرفتن روغن از این هسته‌ها نباید از آب استفاده کرد‌.

ـ اسانس بادام تلخ‌:
این اسانس مایعی زلال و بی‌رنگ است که در اثر کهنه شدن به‌رنگ زرد کمرنگ در‌می‌آید. بوی آن قوی، طعمش سوزاننده و تلخ و بسیار سمی است. اسانس بادام تلخ به سهولت با اکسیژن هوا ترکیب و اکسید می‌شود. بنابراین باید همیشه محتوی آن کاملاً پر و در بسته بوده و در جای تاریک و سرد نگاهداری شود.

ـ شکوفه و گل بادام:
گل و شکوفه درخت بادام دارای بوی مطبوعی و طعم تلخ می‌باشد.

ـ پوست میوه بادام:
به‌صورت جوشانده مصرف می‌شود. طرز تهیه آن به این صورت است که ۵۰ گرم پوست بادام شیرین را در یک لیتر آب ریخته و مدت چند دقیقه آن را می‌جوشانند سپس آن را صاف کرده و مصرف می‌کنند‌.

ـ برگ درخت بادام:
برای تهیه جوشانده برگ درخت بادام ۵۰ گرم برگ درخت را در یک لیتر آب می جوشانند و سپس صاف می‌کنند‌.

ـ مغز بادام:
شیر بادام را از مغز بادام بونداده و خام تهیه می‌کنند. برای تهیه آن ۵۰ گرم مغز بادام را کاملاً آسیاب کرده که به‌صورت پودر درآید. سپس مقدار ۵۰ گرم شکر یا قند به آن اضافه کرده و با یک لیتر آب مخلوط می‌کنند مایعی مانند شیر به‌دست می‌آید. معمولاً به‌صورت خشک شده و خام و یا بوداده مصرف می‌شود.

ـ شیر بادام:
نوع دیگر شیر بادام برای کودکان شیرخوار و اطفال بسیار مفید است و می‌تواند جانشین شیر مادر و یا مکمل آن باشد بدین ترتیب به‌دست می‌آید که مقدار ۵۰ گرم بادام را به‌مدت چند دقیقه در آب گرم قرار می‌دهند تا پوست آن کنده شود سپس آ نرا آسیاب کرده و به‌صورت پودر درمی‌آیند و مقدار کمی آب را به آن اضافه می‌کنند و به‌هم می‌زنند تا به شکل خمیر درآید سپس خمیر حاصل را با یک لیتر آب مخلوط و به‌هم می‌زنند و سپس مقدار ۵۰ گرم عسل به آن اضافه می‌کنند تا کاملاً حل شود. این مایع را از پارچه ململ می‌گذرانند تا مایعی مانند شیر از آن باقی بماند.

البته اگر اشخاص بالغ بخواهند از شیر بادام استفاده کنند احتیاجی به صاف کردن آن نخواهد بود. طریقه دیگری که آسان‌تر است بدین صورت می‌باشد که مقدار ۵۰ گرم بادام پوست‌کنده یک لیتر آب و ۵۰ گرم عسل یا شکر را در داخل مخلوط‌کن برقی بریزید تا مایعی مانند شیر به‌دست آید.
مضرات
بادام از نظر اینکه دارای مواد مغذی بسیاری است بنابراین غذای بسیار خوبی است ولی چون سنگین و ثقیل‌الهضم می‌باشد نباید در خوردن آن افراط کرد و مقدار آن نباید در روز بیش از ده دانه باشد. بادام همچنین برای معده‌های ضعیف و سرد خوب نیست و اشخاصی که معده ضعیف دارند بهتر است بادام را با شکر بخورند.